Генералниот Секретар на НАТО, Марк Руте, во своето обраќање до европратениците во понеделникот, истакна дека Европа треба значително да ги зголеми трошоците за одбрана. „Сега сме безбедни, но можеби нема да бидеме безбедни за пет години”, предупреди поранешниот премиер на Холандија, истакнувајќи дека целта од два проценти од бруто домашниот производ (БДП) „воопшто не е доволна” за алијансата да се справи со поголемата закана од Русија и посочи дека земјите-членки на НАТО можеби ќе треба да трошат 3,6 до 3,7 проценти од своите БДП за да ги спречат овие опасности. Руте, кој ги помина 14 години на должноста на премиер на Холандија, сега е на чело на Организацијата на Северноатлантскиот договор (НАТО), моќната воена алијанса со 32 земји. Целосната инвазија на Москва врз Украина во февруари 2022 година се толкува како повик за будење на Европа и нејзината недоволно финансирана одбранбена индустрија, запоставена долги години по крајот на Студената војна. Иако оттогаш земјите ги зголемија воените буџети и ЕУ вложи напори за да ја забрза индустријата, производството на оружје во Европа сè уште заостанува далеку зад руското.
Барања за зголемени трошоци
Притисокот за посилна европска одбрана беше засилен од барањето на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп до членките на НАТО да ги зголемат одбранбените трошоци на пет проценти од БДП, повторувајќи ги неговите долгогодишни тврдења дека земјите не плаќаат доволно за заштитата на САД. Трамп веќе долго време е скептичен кон НАТО, темелот на европската безбедност од Втората светска војна, а минатиот месец повторно ја истакна познатата закана дека ќе ја напушти алијансата доколку нејзините членки не ги зголемат трошоците.
Состојба со трошоците за одбрана
Според графикон објавен од списанието Економист, земјите како Ирска, Португалија и Шпанија потрошиле најмалку за одбрана во 2023 година, додека оние блиску до Русија како Естонија и Полска потрошиле најмногу. Во 2023 година, НАТО го постави минималното ниво од два проценти од БДП за одбранбени трошоци, бидејќи руската војна во Украина го имаше освестено воениот сојуз дека треба да ја зајакне источната граница и да ги зголеми трошоците. Според проценките на НАТО, Полска и Естонија предничат на списокот со проценети 4,12 и 3,43 проценти од БДП за 2024 година. Веднаш по нив следуваат САД со 3,38 проценти.
Планови за иднината
Лидерите на ЕУ ќе се сретнат на неформален состанок на 3 февруари, за да разговараат како да ја зајакнат европската одбрана. Претседателот на Европскиот совет Антонио Кошта ги повика шефовите на држави и влади да присуствуваат, нагласувајќи дека Европа треба да преземе поголема одговорност за својата одбрана. Состанокот во февруари треба да придонесе кон документ за иднината на европската одбрана, што повторно ќе се разгледува на лидерскиот самит на ЕУ во јуни.